Dwujęzyczność – kim jest osoba dwujęzyczna?

Co to jest dwujęzyczność?

Zazwyczaj dotyczy to dzieci, które od wczesnych lat mają stały kontakt z dwoma językami. Idealnym przykładem osoby dwujęzycznej będzie ktoś, kto urodził się poza ojczyzną jego rodziców i na co dzień w domu używa języka ojczystego rodziny, a poza domem posługuje się językiem kraju lub regionu, w którym mieszka.

Znany i ceniony kanadyjski psycholingwistyk Frank Smith pisał, że „jeden język ustawia Cię w korytarzu życia. Dwa języki otwierają każde drzwi po drodze”. Dziś wiemy, że znajomość języków obcych to nie tyle przywilej, ile konieczność. Globalizacja niejako wymusza na nas potrzebę edukacji i nauki języka innego niż ojczysty.

Rodzaje dwujęzyczności

Dwujęzyczność najprościej można podzielić na symultaniczną i sekwencyjną.

Dwujęzyczność symultaniczna

Z pojęciem dwujęzyczności symultanicznej (równoczesnej) mamy do czynienia w sytuacji, gdy dziecko dość wcześnie zostanie oswojone z drugim językiem. Ma to miejsce w przypadku rodzin mieszanych lub gdy dziecko dużą część czasu przebywa z osobą posługującą się językiem innym niż ojczysty (np. z nianią).

Dwujęzyczność sekwencyjna

Z dwujęzycznością sekwencyjną (podporządkowaną) mamy do czynienia w sytuacji, gdy dziecko rodziny emigrantów musi przysposobić sobie znajomość języka kraju, w którym zamieszkało. Dziecko w najbliższym otoczeniu posługuje się językiem ojczystym, natomiast w szkole komunikuje się w języku obcym. Zazwyczaj dziecko emigrantów lepiej wpaja znajomość nowego języka niż jego rodzice, co może wpływać na relacje rodzice-dziecko.

Czy znajomość języka obcego to już dwujęzyczność?

W przypadku dwujęzyczności obcowanie z dwoma językami zwykle następuje od lat dziecięcych, kiedy to nabywa się wiedzę i wzbogaca słownictwo w sposób nieświadomy. Osoby dwujęzyczne w praktyce używają dwóch języków w takim samym stopniu i równie często, w różnych sytuacjach życiowych oraz służbowych.

Z kolei znajomość języka obcego, która została nabyta w późniejszym okresie (szkoła, kursy językowe czy wyjazd do pracy za granicę) uznawana jest za opanowanie języka jako obcego, nie jako drugiego – jak ma to miejsce w przypadku osób dwujęzycznych.

Granica między znajomością języka obcego a dwujęzycznością zaciera się jednak wraz z nabywanymi kompetencjami językowymi – osobę, która nauczyła się języka obcego w dorosłości i posługuje się nim w zaawansowanym stopniu, również można określić bilingualistą.

Korzyści płynące z dwujęzyczności

Dwujęzyczność jest coraz częściej tematem badań, dlatego dziś jesteśmy w stanie powiedzieć o tym zjawisku całkiem sporo. W badaniach naukowych podaje się, że bilingualizm:

• ma realny wpływ na rozwój pracy mózgu oraz zdolności poznawczych;
• poprawia myślenie twórcze;
• korzystnie wpływa na pamięć – osoby dwujęzyczne rzadziej chorują na Alzheimera;
• wpływa na poprawę umiejętności koncentracji, radzenia sobie z problemami czy wspomaga proces planowania;
• pomaga łatwiej nauczyć się kolejnych języków.

Dwujęzyczność a wielojęzyczność – na czym polega różnica?

Dwujęzyczność oznacza posługiwanie się dwoma językami w równym stopniu i na zbliżonym poziomie. Wielojęzyczność to indywidualna zdolność oraz predyspozycja danej osoby do uczenia się kilku języków jednocześnie.

Z kolei różnojęzyczność odnosi się do osoby posługującej się kilkoma językami, poza ojczystym, ale w tym wypadku znajomość tych języków jest na różnym poziomie.