Języki słowiańskie – historia, podział i wspólne cechy
Chociaż język polski jest częścią grupy języków słowiańskich, jego pochodzenie oraz podobieństwo do pozostałych języków Słowian dla wielu jest ciągle zagadką. Chcesz dowiedzieć się skąd wywodzą się języki słowiańskie i jak przebiegał ich rozwój? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Czym są języki słowiańskie?
Językami słowiańskimi nazywamy grupę języków w obrębie języków indoeuropejskich, która powstała po rozpadzie pierwotnego języka prasłowiańskiego, w pierwszej połowie I tysiąclecia n.e.
Języki słowiańskie używane są przez ponad 300 milionów ludzi, których poza językiem łączy również podobna kultura oraz pochodzenie. Do zapisu języków słowiańskich używa się kilku alfabetów, w tym: cyrylickiego, łacińskiego i głagolickiego, a także arabskiego i hebrajskiego.
Skąd pochodzą języki słowiańskie?
Języki słowiańskie należą do tzw. grupy „satem” języków indoeuropejskich, czyli języków, w których palatalizacja zmieniła miękkie [k] w [s] lub w [ɕ] (sanskryt) oraz bałtyckie [ʃ].
Część językoznawców uważa, że języki słowiańskie rozwinęły się pomiędzy kilkoma zbiorowościami o charakterze etnicznym: bałtyjskim, germańskim, irańskim oraz celtyckim, trackim i iliryjskim. Za takim wnioskiem przemawiają cechy wspólne języków słowiańskich z językami bałtyckimi, a także pewien stopień pokrewieństwa z pozostałymi, wymienionymi wyżej językami.
Podział języków słowiańskich
Klasyfikacja języków słowiański dzieli je na trzy zespoły języków:
- zachodniosłowiańskie,
- południowosłowiańskie,
- wschodniosłowiańskie.
W obrębie zespołu zachodniosłowiańskiego wyodrębniły się trzy grupy: lechicka, z której wywodzi się język polski, łużycka i czesko-słowacka.
Do zespołu południowosłowiańskiego, podzielonego na grupę wschodnią i zachodnią, należą m.in. język macedoński i bułgarski, natomiast do zespołu wschodniosłowiańskiego – ukraiński, rosyjski czy białoruski.
Cechy wspólne języków słowiańskich
Wszystkie języki słowiańskie łączy ze sobą wiele cech morfologicznych, zachowanych jeszcze z języka prasłowiańskiego. Najbardziej widoczne są m.in. podobieństwa z zakresu gramatyki czy słownictwa.
Za najważniejsze cechy wspólne tych języków uznaje się:
- występowanie fonetycznego zmiękczenia, czyli palatalizacji,
- trudne zbitki spółgłoskowe, które powstały po zaniku jerów,
- podział czasowników na dokonane i niedokonane,
- fleksyjna morfologia.
Dzięki tym podobieństwom porozumienie się między poszczególnymi narodami, posługującymi się innym językiem słowiańskim, bywa o wiele łatwiejsze niż zrozumienie języków spoza grupy słowiańskiej.
Przykładowe wyrazy w językach słowiańskich i ich podobieństwo
Wybrane wyrazy w językach słowiańskich są często bardzo podobne lub nawet takie same. Widoczne jest to na przykładzie wyrazów oko czy ryba, które nie zmieniły swojej prasłowiańskiej formy w językach takich jak rosyjski, ukraiński, polski czy słowacki, natomiast w innych uległy niewielkim przekształceniom.
Nieco większe zmiany zaszły natomiast w prasłowiańskim wyrazie ogňь (ogień), który w poszczególnych językach wygląda następująco:
- rosyjski: огонь (agoń),
- ukraiński: вогонь (wohoń),
- czeski i słowacki: oheň,
- słoweński: ogenj,
- bułgarski: огън (ogăn).
Innym przykładem może być prasłowiańskie gnězdo (gniazdo), które obecnie funkcjonuje jako:
- rosyjski: гнездо (gniezdo),
- ukraiński: гнiздо (hnizdo),
- czeski: hnízdo
- słowacki: hniezdo,
- słoweński: gnezdo,
- bułgarski: гнездо (gnezdo).
Przeczytaj również:
Mikrojęzyki powstałe na bazie języków słowiańskich
W obrębie języków słowiańskich wyodrębniły się także tzw. mikrojęzyki, powstałe na bazie konkretnych języków i stosowane przez mniejszości społeczne. Należą do nich m.in. język rusiński, używany przez Rusinów w Wojwodinie czy kajkawski, utworzony na bazie dialektów chorwackich.
Z języka czeskiego wyodrębniają się również nowe języki słowiańskie, takiej jak morawski czy laski, z kolei na bazie języka polskiego powstał język śląski. Do grupy mikrojęzyków słowiańskich zalicza się także języki sztuczne, m.in. język międzysłowiański, służący do porozumiewania się wszystkich osób, które znają co najmniej jeden język słowiański.
Podsumowanie:
- Języki słowiańskie powstały po rozpadzie pierwotnego języka prasłowiańskiego i należą do grupy języków indoeuropejskich.
- Dzieli się je na trzy zespoły: zachodniosłowiańskie, południowosłowiańskie i wschodniosłowiańskie.
- Cechy wspólne języków słowiańskich to m.in. podobne słownictwo, występowanie palatalizacji, fleksyjna morfologia i trudne zbitki spółgłoskowe.
- Na bazie języków słowiańskich powstało również wiele mikrojęzyków, np. rusiński czy kajkawski.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz