Najczęstsze błędy popełniane w tłumaczeniach

Podstawowe kategorie błędów w tłumaczeniach

Ich skutkiem jest brak spójności pomiędzy zawartością merytoryczną w języku tłumaczonym a merytoryką w języku przekładu.

Specjaliści dzielą wszystkie błędy w tłumaczeniach na dwie, podstawowe kategorie:

• błędy sensu stricto, czyli nieścisłości wynikające z niedostatecznej znajomości języka, braku wiedzy w danym zakresie czy nieodpowiednich kompetencji;
• błędy sensu largo, czyli takie, których obecność spowodowana jest nieuwagą lub przeoczeniem. Są to błędy popełniane przez doświadczonych i kompetentnych tłumaczy, proste do skorygowania czy usunięcia.

Na tym nie kończy się jednak podział pojawiających się w tłumaczeniach błędów. Nieścisłości, czyli uchybienia sensu stricto, dodatkowo podzielić można na osobne grupy.

Błędy sensu stricto – rodzaje

Wśród błędów sensu stricto, które mogą zdarzyć się tłumaczowi podczas tworzenia przekładu, wyróżnia się m.in.:

• błędy zewnątrzjęzykowe, czyli ortograficzne i interpunkcyjne. Tego rodzaju błędy wynikają najczęściej z niedostatecznej znajomości ortografii i interpunkcji danego języka lub niestarannego wykonania tłumaczenia;
• błędy gramatyczne, które sprawiają, że przetłumaczony komunikat może nie być logiczny dla odbiorcy, np. błędne stosowanie form czasowników lub nieprawidłowe stopniowanie przymiotników;
• błędy leksykalne, wynikające z różnic terminologicznych obu języków. Dotyczą niewłaściwego doboru słów lub ich użycia w błędnym znaczeniu;
• błędy szyku wyrazów, czyli nieodpowiednia kolejność słów w tłumaczeniu. Wynikają z interferencji języka tłumaczonego i języka przekładu.

Błędy krytyczne w tłumaczeniach

Niektóre z błędów w tłumaczeniach, mimo iż poważne, nie są jednoznaczne z koniecznością całkowitego odrzucenia przekładu, inne zaś niemal zawsze dyskwalifikują tłumaczenie. Błędy zaliczane do drugiej grupy nazywane są krytycznymi. Wśród nich wyróżnić można dodatkowo cztery osobne kategorie, takie jak:

• błędy metatranslacyjne, czyli pomyłki w nazwiskach, datach, danych liczbowych, ale także terminach specjalistycznych. Nieścisłości te wynikają najczęściej z celowego lub nieświadomego pominięcia któregokolwiek z etapów, składających się na proces tłumaczenia;
• błędy interpretacji, których przyczyną najczęściej jest brak zrozumienia czy też niedostateczna znajomość idiomatyki języka, w którym pierwotnie występuje tłumaczony tekst;
• błędy tłumaczenia powierzchniowego, które są wynikiem zbyt niedbałej, płytkiej i niepodpartej dostateczną analizą interpretacji tekstu tłumaczonego;
• błędy realizacji, czyli te, które wynikają z nieumiejętnego, nieodpowiedniego dostosowania tworzonego przekładu do realiów jego odbiorców.

Błędy uniwersalne i właściwe dla danego języka

Kolejne dwie kategorie błędów w tłumaczeniach to błędy uniwersalne – które mogą zdarzyć się przy przekładach na oraz z niemal dowolnego języka – jak również błędy charakterystyczne dla konkretnego języka obcego. Błędy uniwersalne to między innymi błędy składniowe, czyli tak zwane solecyzmy, oraz błędy stylistyczne. Nierzadko zdarzają się także pleonazmy, czyli występujące także w języku polskim związki wyrazowe złożone z wyrazów o identycznym lub niemal takim samym znaczeniu.

Wśród błędów charakterystycznych dla danego języka najczęściej wymienia się te popełniane przy translacji z bądź na język angielski, przede wszystkim z racji jego ogromnej popularności i powszechnego używania. Są to przede wszystkim nieścisłości wynikające z pomijania zaimków osobowych, które w języku angielskim odgrywają istotną rolę, jak również błędy polegające na nieumiejętnym stosowaniu separatorów.