Tłumaczenie ustne – na czym właściwie polega?

Tłumaczenie ustne – na czym polega?

Taki typ tłumaczenia umożliwia komunikację między dwoma lub więcej rozmówcami, którzy nie posługują się tym samym językiem.

Tłumacz ustny może zostać wynajęty do przekładu podczas konferencji o charakterze międzynarodowym, w celach biznesowych (komunikacja pomiędzy dwiema lub kilkoma zagranicznymi spółkami), podczas konferencji prasowych, wykładów czy postępowania przed sądem.

O ile tłumaczenie pisemne pozwala na powrót do tekstu i naniesienie poprawek, o tyle podczas przekładu „na żywo” nie ma miejsca na wątpliwości, nieścisłości czy pomyłki.

Rodzaje tłumaczeń ustnych – tłumaczenie konferencyjne

Tak jak tłumaczenie pisemne może być zwykłe lub przysięgłe, tak przy przekładzie ustnym również mamy do czynienia z różnymi rodzajami tłumaczenia. Translator może dokonać przekładu konsekutywnego lub symultanicznego. Co to oznacza w praktyce?

• Tłumaczenie konsekutywne, czyli odroczone w czasie. Tłumacz wysłuchuje przemówienia danej osoby w całości lub fragmentach (gdy np. mówca robi przerwy), w tym czasie wychwytuje najważniejsze informacje i sporządza notatki. Następnie odtwarza wypowiedź w języku docelowym.
• Tłumaczenie symultaniczne następuje w trakcie przemówienia. Tłumacz dokonuje przekładu na bieżąco podczas wygłaszanej mowy. Musi mieć do tego odpowiednie zaplecze (dźwiękoszczelna kabina, mikrofon i słuchawki), a także powinien pracować w duecie z innym tłumaczem (zmieniać się co jakiś czas).

Pozostałe rodzaje tłumaczeń ustnych

Powyżej wymieniliśmy formy tłumaczenia ustnego stosowane najczęściej w przypadku konferencji czy spotkań handlowych. Oprócz tego wyróżniamy także szereg innych rodzajów tłumaczeń ustnych. Zalicza się do nich m.in.:

• Tłumaczenia szeptane – przekład następuje bez użycia specjalistycznego sprzętu (jak przy tłumaczeniu symultanicznym) – tłumacz ściszonym głosem przekazuje translację osobie zalecającej lub mniejszej grupie uczestników.
• Tłumaczenia zdanie po zdaniu (liaison) – wypowiedź jest tłumaczona po fragmentach, najczęściej właśnie zdanie po zdaniu. Taka forma tłumaczenia wymaga czasu – mówca musi robić długie przerwy, aby tłumacz zdążył przełożyć treść osobie zlecającej.
• Tłumaczenia a vista – tłumaczenie ustne następuje po otrzymaniu wersji pisanej przemówienia, zwykle translator nie ma możliwości zapoznać się z tekstem wcześniej.
• Tłumaczenia ustne sądowe (prawne) – to rola dla tłumaczy przysięgłych, z doskonałą znajomością prawa oraz procedur sądowych. Może odbywać się symultanicznie lub konsekutywnie.
• Tłumaczenia marketingowe, czyli dla tzw. grupy fokusowej – tłumacz słyszy wypowiedzi grupy fokusowej przez słuchawki i tłumaczy je klientom. Zwykle tłumacz wraz z klientami znajdują się w dźwiękoszczelnej kabinie, oddzielonej od grupy fokusowej lustrem weneckim.
• Tłumaczenia dla służb publicznych, dotyczące takich dziedzin jak prawo czy medycyna – polega na tłumaczeniu wypowiedzi jednej ze stron, np. lekarza czy prawnika. Tłumacz musi posiadać rozległą wiedzę w danej branży, gdyż ciąży na nim ogromna odpowiedzialność.
• Tłumaczenie języka migowego – przekład słów mówionych na język migowy dla osób niesłyszących lub niedosłyszących. Takie tłumaczenie może odbywać się zarówno symultanicznie, jak i konsekutywnie.

Tłumacz ustny – jakie cechy powinien posiadać?

Zawód ten wymaga odpowiednich predyspozycji oraz wiedzy, a także niejako wymusza konieczność nieustannego poszerzania zasobu słownictwa (języka obcego i ojczystego). Jakie warunki musi spełniać kandydat na tłumacza ustnego?

Wiedza i doświadczenie

Najważniejsza jest znajomość języka obcego na poziomie mowy ojczystej. Warto też znać dialekty, slang, historię danej mowy czy kulturę kraju. Przydatne w tym celu są studia lingwistyczne, a także różne szkolenia czy kursy.

Sama wiedza i znajomość języka nie wystarczą. Tłumacz ustny powinien także być obeznany z omawianym na spotkaniu zagadnieniem czy dziedziną, której temat dotyczy, co wiąże się ze znajomością języka branżowego.

Dobry tłumacz ustny zna też podstawy psychologii – potrafi interpretować barwę i tonację głosu, a także mowę ciała, by prawidłowo rozumieć przekaz mówcy.

Silna osobowość

Zawód tłumacza, w szczególności ustnego, to często praca pod presją (głównie czasu, ale także prawidłowej interpretacji przekazu), co wiąże się z sytuacjami stresogennymi (nieoczekiwane przerwanie rozmów, zerwanie negocjacji, punkt nieujęty w planie). Tłumacz ustny musi być więc przede wszystkim cierpliwy i przyzwyczajony do presji.

Dyskrecja

Tłumacza ustnego obowiązuje tajemnica zawodowa. Należy więc wiedzieć, co można, a czego nie powinno się mówić osobom trzecim czy innym uczestnikom spotkania.

Nienaganna dykcja

Z racji wykonywanego zawodu, tłumacz ustny musi sprawnie posługiwać się językiem. Nie ma tu miejsca na wady wymowy typu jąkanie czy seplenienie. Tłumacz ma dokonywać przekładu wyraźnie i bez niejasności.

Ciekawość

Niektóre zlecenia następują dość nagle, wymagają konieczności przemieszczenia się – czasem daleko od domu. Tłumacz ustny nie powinien się bać podróżowania, poznawania różnych kultur i ludzi. Utrzymywanie dobrych relacji międzyludzkich jest w tym zawodzie istotne.

Dobra pamięć

Pamięć krótkotrwała jest w szczególności pożądana w przypadku tłumaczeń konsekutywnych, gdzie przekładu dokonuje się w odroczonym czasie. Trzeba pamiętać kontekst wypowiedzi, aby ją odpowiednio zinterpretować.

Podzielność uwagi

Niekiedy podczas spotkań tłumacz ustny dokonuje przekładu wypowiedzi kilku osób podczas wymiany zdań, np. podczas negocjacji. W tym wypadku również musi odznaczać się podzielnością uwagi, by nie przegapić istotnych kwestii.

Ile zarabia tłumacz ustny?

Cena za godzinę tłumaczenia symultanicznego może wahać się między 150 zł a 900 zł (koszt rośnie, gdy potrzebna jest np. dźwiękoszczelna kabina i więcej niż jeden tłumacz na miejscu).

Cena za godzinę tłumaczenia konsekutywnego wynosi od 150 zł do 300 zł (zwykle więcej płaci się za pierwszą godzinę, kolejne mogą być tańsze – w zależności od indywidualnych ustaleń warunków z klientem).

Czynniki, które wpływają na wysokość wynagrodzenia, to:

• poziom trudności języka,
• doświadczenie tłumacza,
• rodzaj tłumaczenia,
• dodatkowy sprzęt,
• długość trwania spotkania.

Tłumaczenie ustne jest dość trudnym zawodem, wymagającym natychmiastowego działania – nie ma tutaj czasu na pomyłki, niedopowiedzenia czy dwuznaczności. Tłumacz bierze odpowiedzialność za jakość przekładu, a tym samym za przebieg spotkania ze wszelkimi jego konsekwencjami.