Glosariusz – czym jest i co powinien zawierać?

Wyraz glosariusz pochodzi z greckiego słowa glossa, które rozumieć możemy jako niejasny wyraz, wymagający tłumaczenia lub wyjaśnienia.

Glosariusze stanowią nieodzowną pomoc przy tłumaczeniu specjalistycznych treści z takich dziedzin jak prawo, medycyna, biologia czy nowe technologie. Dzięki nim pracujący nad przekładem tłumacz jest w stanie wykonać swoją pracę w pełni profesjonalnie i rzetelnie, a co za tym idzie nie tylko stworzyć tłumaczenie, ale także zachować spójność terminologii, stylu i poziomu.

Jak wyglądał glosariusz w przeszłości?

Glosariusz, mimo iż używany współcześnie, w nieco innej formie stosowany był już wiele lat temu. Pierwotnie glosariusze umieszczane były na ostatnich stronach książek czy innego rodzaju publikacji i miały za zadanie objaśniać czytelnikowi trudniejsze wyrażenia pojawiające się w tekście, jak również zwroty niejasne, wymagające szerszego objaśnienia.

Patrząc na jego pierwotne przeznaczenie i umiejscowienie, moglibyśmy porównać glosariusze do przypisów. Idąc jednak za objaśnieniem Władysława Kopalińskiego, glosariusz obecnie trafniej będzie określić jako swego rodzaju słownik.

Glosariusz – przeznaczenie

Takie bazy terminologiczne posiadają odpowiedniki w języku obcym i definicje fachowych haseł z wymagających obszarów. Mogą być tworzone dla określonej dziedziny lub na potrzeby konkretnego klienta.

Stosuje się je przede wszystkim w celu zachowania spójności specjalistycznej nomenklatury, np. związanej z branżą techniczną, medyczną czy prawną. Pozwalają one na zastosowanie odpowiedniego poziomu merytorycznego tłumaczenia, a niekiedy także na swobodne i umiejętne używanie branżowego żargonu.

Korzystanie z glosariusza nie tylko usprawnia, ale także znacznie przyspiesza pracę tłumacza. Zapisanych w nim terminów nie trzeba bowiem tłumaczyć kolejny raz, przy okazji następnych zleceń.

Jak stworzyć glosariusz?

Tworzenie glosariusza najczęściej przebiega w podobny sposób. Najważniejsze etapy opracowywania bazy terminologicznej dla konkretnego klienta to:

• opracowanie planu glosariusza: przygotowanie listy specjalistycznych wyrażeń z danej dziedziny, które wymagają objaśnienia;
• konsultacja ze zleceniodawcą: ocena przygotowanego planu, określenie ewentualnych synonimów czy innych dodatkowych informacji;
• realizacja: przekład przygotowanych terminów, a następnie uporządkowanie ich w kolejności alfabetycznej;
• akceptacja: zatwierdzenie glosariusza przez specjalistów (tłumaczy i fachowców z danej branży) oraz przez zleceniodawcę.

Idealny glosariusz jest przejrzysty, zwięzły, fachowo napisany i zrozumiały. Powinny znaleźć się w nim najważniejsze terminy i zwroty z danej dziedziny czy specjalizacji.

Objętość glosariusza w dużej mierze zależna jest od dziedziny, której dotyczy, oraz obszerności wykonywanego tłumaczenia.

Glosariusz a słownik

Chociaż mogłby się wydawać, że glosariusz nie różni się zasadniczo od zwykłych słowników, to jednak posiada kilka istotnych atrybutów, które odróżniają go od klasycznego leksykonu.

Glosariusz to przede wszystkim forma znacznie bardziej zwięzła niż tradycyjny słownik. Zawiera on tłumaczenia dotyczące wyłącznie jednej, wybranej dziedziny lub specjalizacji, słownik natomiast obejmuje znacznie szerszy zakres wyrazów.

Co więcej, glosariusz może zawierać nie tylko przekłady wybranych wyrazów, ale także przydatne objaśnienia, synonimy oraz dodatkowe informacje, które mogą przyczynić się do usprawnienia pracy tłumacza.