Sztuka dubbingu – jak stworzyć nowe głosy w filmach?

Czym jest dubbing?

Stanowi nową jakość w tłumaczeniu filmów zagranicznych, nadającą produkcji rodzimy charakter.

Nagrania ścieżki dialogowej w innym języku niż oryginalny powinny być zawsze dostosowane do całej struktury wypowiedzi: muszą uwzględniać czas trwania dialogów aktorów w wersji pierwotnej oraz pasować do ich ruchu warg, tak aby mogły stworzyć możliwie jak najbliższe odwzorowanie oryginału.

Oglądając film z dubbingiem, odbiorca ma odnieść wrażenie, że dana produkcja od początku była stworzona w jego rodzimym języku. Dubbing pozwala zachować oryginalną ścieżkę muzyczną i nie rozprasza widza tak, jak wersje filmów z napisami.

Jak powstaje dubbing?

Produkcja profesjonalnego dubbingu obejmuje zwykle kilka podstawowych etapów:

1. Tłumaczenie scenariusza – opracowanie dialogów w języku docelowym, które pasują do kultury danego kraju, a jednocześnie są zgodne z oryginalną wersją filmu.
2. Casting i wybór aktorów dubbingowych – istotne jest dobranie głosów aktorów do płci, wieku i ogólnej aparycji bohaterów.
3. Nagrywanie głosów w profesjonalnym studio – aktorzy dopasowują tempo wypowiedzi oraz jej długość do ruchu warg postaci w oryginalnej produkcji.
4. Miksowanie i montaż – połączenie nagranych dialogów z pozostałymi ścieżkami dźwiękowymi.
5. Kontrola jakości – sprawdzanie dokładności nagrań, synchronizacji z oryginałem oraz jakości dźwięku.

Dubbing w Polsce

To produkcja z udziałem słynnych aktorów, m.in. Leokadii Pancewicz-Leszczyńskiej czy Janusza Strachockiego.

Największą popularnością w Polsce dubbing cieszył się w czasach działalności Studiów Opracowań Filmów w Warszawie i w Łodzi istniejących od lat 50. XX wieku do połowy lat 90. Wówczas powstawały najsłynniejsze polskie wersje obcojęzycznych produkcji, m.in. Pogoda dla bogaczy, Dwunastu gniewnych ludzi czy Ja, Klaudiusz.

Popularność dubbingu

Współcześnie ta metoda tłumaczenia zagranicznych produkcji popularna jest w takich krajach jak Niemcy, Francja, Hiszpania czy Włochy, natomiast w Polsce dubbing stosuje się głównie w filmach animowanych, bajkach dla dzieci oraz grach komputerowych, skierowanych zarówno do najmłodszych, jak i dorosłych. To ciekawa alternatywa dla filmów i gier z lektorem lub z napisami, dzięki której produkcja może stać się jeszcze bliższa widzom.

Najsłynniejsze polskie głosy

Kultowym przykładem polskiego dubbingu w XXI wieku jest bez wątpienia film Shrek, w którym głosu głównemu bohaterowi użyczył Zbigniew Zamachowski, czy seria Harry Potter, gdzie polskie dialogi nagrywali aktorzy tacy jak Wojciech Duryasz czy Marian Opania.

Niemal każdy Polak pamięta charakterystyczne wypowiedzi Osła (Jerzy Stuhr) ze Shreka czy króla Juliana (Jarosław Boberek) z filmu Madagaskar, mało kto natomiast obejrzał te produkcje w oryginale, bez polskiego dubbingu.

Praca aktora dubbingowego – na czym polega?

Aby dubbing zapadł w pamięci widzów, ale również nie wpłynął negatywnie na jakość filmu, musi zostać wykonany na najwyższym poziomie, z dopracowaniem wszelkich szczegółów. Na pracę aktora dubbingującego składa się wiele godzin ciężkiej pracy, polegającej na oddaniu odpowiednich emocji oraz specyficznego charakteru postaci za pomocą przygotowanych dialogów i towarzyszącym ich nastrojów.

Aktorzy dubbingujący odgrywają swoje role jedynie za pomocą głosu – nie mogą pomóc sobie mimiką czy gestami, dlatego tak ważne jest odpowiednie dopasowanie aktora do roli oraz jego własna interpretacja czytanej wypowiedzi.

Dubbing a lektor – podobieństwa i różnice

Dominującą formą opracowania językowego filmów w Polsce nadal pozostaje tłumaczenie lektorskie, tzw. szeptanka. Polega ono na nałożeniu na oryginalną ścieżkę dźwiękową ścieżki dodatkowej w postaci głosu profesjonalnego lektora, który odczytuje tekst w danym języku. Również tutaj ważna jest prawidłowa interpretacja tekstu oryginalnego oraz umiejętne oddanie emocji, jednak nie w tak dużym stopniu, jak w przypadku dubbingu.

Aktorzy głosowi całkowicie wczuwają się w nastrój i uczucia postaci, odgrywając za pomocą głosu to, co dzieje się na ekranie. Zazwyczaj jeden aktor podkłada głos jednemu bohaterowi. Lektorzy natomiast jedynie przekładają na język widzów pierwotne wypowiedzi aktorów, czytając kwestie wszystkich postaci.

Najważniejszą różnicą pomiędzy dubbingiem a lektorem jest jednak stopień ingerencji w warstwę dźwiękową produkcji. Podczas gdy w filmach wykorzystujących głos lektora możliwe jest zachowanie oryginalnej ścieżki dźwiękowej, którą nadal będziemy słyszeć w tle, to w produkcjach dubbingowanych ścieżka oryginalna zostaje całkowicie zastąpiona przez nowe tłumaczenie.

Tłumaczenia dubbingowe – czy trudno je przygotować?

Tłumaczenie tekstu na potrzeby dubbingu to zawsze pewien rodzaj kreatywnego tłumaczenia, które wymaga nie tylko znajomości danego języka na poziomie native speakera, ale także dostrzegania różnic kulturowych w tekście i ich umiejętnego przekładania na język docelowy.

Tłumaczeniu podlega wówczas nie tylko sens wypowiedzi, ale również różnego rodzaju żarty czy gry słów, które często muszą zostać dopasowane na potrzeby danego odbiorcy. Źle przetłumaczone dialogi mogą być niezrozumiałe dla widzów lub zaburzyć sens oryginalnych wypowiedzi. Osoba podejmująca się tej pracy powinna więc mieć duże doświadczenie i umiejętności, a także kreatywny umysł, które pozwolą stworzyć kultowe dialogi filmowe.