Język mówiony a pisany – podobieństwa i różnice

Język mówiony i język pisany – czym są?

Obydwa rodzaje języka wykorzystuje się w codziennej komunikacji – każda sytuacja będzie zatem wymagać użycia jednego z nich.

Cechy języka mówionego

Do podstawowych cech języka mówionego zalicza się:

• zabarwienie emocjonalne,
• brak specjalistycznej terminologii,
• ograniczona logiczność,
• prostota i nieuporządkowanie,
• ulotność.

Język mówiony zwykle korzysta z potocznych zwrotów i wyrazów, więcej w nim prostoty niż w języku pisanym, a przez to również cechuje go niższa logiczność wypowiedzi.

Nie oznacza to jednak, że jest tak w przypadku każdej ustnej wypowiedzi – odpowiednio przygotowany przekaz ustny może być pozbawiony potoczności, a także właściwie uporządkowany.

Warto również pamiętać, że język mówiony używany jest w konkretnej sytuacji komunikacyjnej, po której poza ludzką pamięcią nie zostaje żaden ślad, a zatem jego ulotność jest nie do powstrzymania.

Cechy języka pisanego

Język pisany wyróżnia przede wszystkim:

• trwały charakter,
• brak kodu niewerbalnego – gestykulacji czy mimiki,
• złożone konstrukcje językowe,
• uporządkowanie,
• pośredniość.

W przeciwieństwie do mowy, w języku pisanym bardzo istotnymi cechami jest trwałość i ponadczasowość – to, co zostało raz zapisane, może przetrwać przez wiele lat i dotyczyć nie jednej sytuacji komunikacyjnej, ale odnosić się do wielu. Dodatkowo pismo pozwala utrwalić zmieniający się język danego społeczeństwa i zachować to, co na przestrzeni lat może zanikać w języku mówionym i pisanym.

Język mówiony a pisany – najważniejsze różnice

Za pomocą obydwu tych języków możemy przekazać taką samą treść, jednak występują między nimi znaczące różnice.

Zasady i normy

Czynnikiem wpływającym na ostateczny kształt języka pisanego są obowiązujące normy, np. dotyczące ortografii czy interpunkcji, a także układu tekstu czy użytych w nim form językowych.

W przeciwieństwie do pisma, w mowie większość tych zasad nie może być stosowana, przez co język mówiony może zawierać omyłki słowne i wydawać się bardziej swobodny.

Emocjonalność

Podczas rozmowy czy monologu bardzo częstymi elementami przekazu są gesty i mimika twarzy. Mowa ciała wraz z odpowiednią intonacją wpływa na sposób odczytania przekazu przez odbiorcę. Emocje towarzyszące nadawcy znacznie łatwiej przekazać za pomocą słów i gestów niż poprzez język pisany.

Nie oznacza to jednak, iż za pomocą języka pisanego nie można przekazać emocji. W piśmie jest to możliwe dzięki nacechowaniu językowym pewnych form i wyrazów: np. za pomocą zdrobnień czy spieszczeń nadawca może wyrazić sympatię, natomiast słowa o zabarwieniu ironicznym oraz obelgi wskazują na lekceważący, a nawet pogardliwy stosunek nadawcy do opisywanego obiektu.

Zastosowanie słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym pozwoli przekazać to, co podczas dialogu lub innej formy komunikatu ustnego zostałoby przekazane za pomocą gestów czy intonacji.

Kontekstowość

Mowa jest bardziej spontaniczną formą komunikacji, mniej przemyślaną niż język pisany. Bardzo często konkretna wypowiedź będzie reakcją na określone zdarzenie czy komunikat, przez co trudno byłoby ją zrozumieć bez kontekstu sytuacyjnego.

Taki problem rzadziej pojawi się w tekście pisanym, gdzie zwykle sytuacja komunikacyjna zostaje odpowiednio nakreślona, tak by móc zrozumieć zapisany przekaz.

Sposób przekazywania informacji

Język mówiony cechuje również bezpośredniość – jako że służy on do podtrzymania kontaktu z drugim użytkownikiem języka. Stąd też mniejsza refleksyjność mowy, a co za tym idzie większa szansa na pomyłki.

Natomiast język pisany pozwala na komunikację z odbiorcą nawet pod jego nieobecność i daje możliwość wcześniejszego przemyślenia wypowiedzi.

Estetyka

Komunikat stworzony za pomocą języka pisanego cechują:

• unikanie wszelkich błędów, np. ortograficznych czy składniowych,
• stosowanie wyselekcjonowanego słownictwa, w tym wyrazów pochodzących z rejestru wysokiego,
• niwelowanie powtórzeń,
• dążenie do zachowania spójności tekstu,
• dbałość stylistyczna i różnorodność składniowa.

Zupełnie inaczej będzie w przypadku języka mówionego, gdzie wykorzystuje się prostsze słownictwo oraz składnie, a także znacznie mniej przywiązuje się uwagę do dbałości stylistycznej czy spójności wypowiedzi.

Oczywiście wszystkie te elementy mogą zostać zachowane również w mowie, jednak bez wcześniejszego przygotowania w wypowiedzi ustnej znacznie częściej mogą pojawiać się błędy czy powtórzenia.

Czy język mówiony jest gorszy od pisanego?

Dodatkowo w przypadku języka mówionego istotne są:

• poprawna wymowa,
• odpowiednia intonacja,
• właściwe akcentowanie wyrazów.

Przestrzeganie tych zasad pozwala stworzyć poprawny i zrozumiały komunikat.

Język mówiony w tłumaczeniach

Podczas przekładu wypowiedzi ustnej tłumacz musi odszyfrować poszczególne wyrazy oraz określenia, pojąć sens przekazu i przetłumaczyć wypowiedź, a to wszystko często w czasie rzeczywistym. W przypadku tłumaczeń ustnych ważna jest więc szybka reakcja, w większości przypadków nie ma bowiem możliwości, by powtórzyć niezrozumiałą wypowiedź.