Język mówiony a pisany – podobieństwa i różnice
Każdy użytkownik języka na co dzień komunikuje się zarówno za pomocą mowy, jak i pisma. Funkcje obydwu tych języków w praktyce wydają się oczywiste, ale czy wiesz, czym tak naprawdę różnią się od siebie?
Język mówiony i język pisany – czym są?
Język mówiony to reprezentacja języka naturalnego wyrażona za pomocą mowy.
Język pisany to z kolei reprezentacja języka naturalnego wyrażona za pomocą pisma.
Obydwa rodzaje języka wykorzystuje się w codziennej komunikacji – każda sytuacja będzie zatem wymagać użycia jednego z nich.
Cechy języka mówionego
Do podstawowych cech języka mówionego zalicza się:
- zabarwienie emocjonalne,
- brak specjalistycznej terminologii,
- ograniczona logiczność,
- prostota i nieuporządkowanie,
- ulotność.
Język mówiony zwykle korzysta z potocznych zwrotów i wyrazów, więcej w nim prostoty niż w języku pisanym, a przez to również cechuje go niższa logiczność wypowiedzi.
Nie oznacza to jednak, że jest tak w przypadku każdej ustnej wypowiedzi – odpowiednio przygotowany przekaz ustny może być pozbawiony potoczności, a także właściwie uporządkowany.
Warto również pamiętać, że język mówiony używany jest w konkretnej sytuacji komunikacyjnej, po której poza ludzką pamięcią nie zostaje żaden ślad, a zatem jego ulotność jest nie do powstrzymania.
Cechy języka pisanego
Język pisany wyróżnia przede wszystkim:
- trwały charakter,
- brak kodu niewerbalnego – gestykulacji czy mimiki,
- złożone konstrukcje językowe,
- uporządkowanie,
- pośredniość.
W przeciwieństwie do mowy, w języku pisanym bardzo istotnymi cechami jest trwałość i ponadczasowość – to, co zostało raz zapisane, może przetrwać przez wiele lat i dotyczyć nie jednej sytuacji komunikacyjnej, ale odnosić się do wielu. Dodatkowo pismo pozwala utrwalić zmieniający się język danego społeczeństwa i zachować to, co na przestrzeni lat może zanikać w języku mówionym i pisanym.
Przeczytaj również:
Język mówiony a pisany – najważniejsze różnice
Za pomocą obydwu tych języków możemy przekazać taką samą treść, jednak występują między nimi znaczące różnice.
Zasady i normy
Czynnikiem wpływającym na ostateczny kształt języka pisanego są obowiązujące normy, np. dotyczące ortografii czy interpunkcji, a także układu tekstu czy użytych w nim form językowych.
W przeciwieństwie do pisma, w mowie większość tych zasad nie może być stosowana, przez co język mówiony może zawierać omyłki słowne i wydawać się bardziej swobodny.
Emocjonalność
Podczas rozmowy czy monologu bardzo częstymi elementami przekazu są gesty i mimika twarzy. Mowa ciała wraz z odpowiednią intonacją wpływa na sposób odczytania przekazu przez odbiorcę. Emocje towarzyszące nadawcy znacznie łatwiej przekazać za pomocą słów i gestów niż poprzez język pisany.
Nie oznacza to jednak, iż za pomocą języka pisanego nie można przekazać emocji. W piśmie jest to możliwe dzięki nacechowaniu językowym pewnych form i wyrazów: np. za pomocą zdrobnień czy spieszczeń nadawca może wyrazić sympatię, natomiast słowa o zabarwieniu ironicznym oraz obelgi wskazują na lekceważący, a nawet pogardliwy stosunek nadawcy do opisywanego obiektu.
Zastosowanie słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym pozwoli przekazać to, co podczas dialogu lub innej formy komunikatu ustnego zostałoby przekazane za pomocą gestów czy intonacji.
Kontekstowość
Mowa jest bardziej spontaniczną formą komunikacji, mniej przemyślaną niż język pisany. Bardzo często konkretna wypowiedź będzie reakcją na określone zdarzenie czy komunikat, przez co trudno byłoby ją zrozumieć bez kontekstu sytuacyjnego.
Taki problem rzadziej pojawi się w tekście pisanym, gdzie zwykle sytuacja komunikacyjna zostaje odpowiednio nakreślona, tak by móc zrozumieć zapisany przekaz.
Sposób przekazywania informacji
Język mówiony cechuje również bezpośredniość – jako że służy on do podtrzymania kontaktu z drugim użytkownikiem języka. Stąd też mniejsza refleksyjność mowy, a co za tym idzie większa szansa na pomyłki.
Natomiast język pisany pozwala na komunikację z odbiorcą nawet pod jego nieobecność i daje możliwość wcześniejszego przemyślenia wypowiedzi.
Estetyka
Komunikat stworzony za pomocą języka pisanego cechują:
- unikanie wszelkich błędów, np. ortograficznych czy składniowych,
- stosowanie wyselekcjonowanego słownictwa, w tym wyrazów pochodzących z rejestru wysokiego,
- niwelowanie powtórzeń,
- dążenie do zachowania spójności tekstu,
- dbałość stylistyczna i różnorodność składniowa.
Zupełnie inaczej będzie w przypadku języka mówionego, gdzie wykorzystuje się prostsze słownictwo oraz składnie, a także znacznie mniej przywiązuje się uwagę do dbałości stylistycznej czy spójności wypowiedzi.
Oczywiście wszystkie te elementy mogą zostać zachowane również w mowie, jednak bez wcześniejszego przygotowania w wypowiedzi ustnej znacznie częściej mogą pojawiać się błędy czy powtórzenia.
Czy język mówiony jest gorszy od pisanego?
Mowa nierzadko stanowi przykład równie uporządkowanej formy komunikacji, jak pismo, np. podczas konferencji naukowych czy spotkań biznesowych, gdzie wypowiedzi cechuje specjalistyczna terminologia i profesjonalizm.
Dodatkowo w przypadku języka mówionego istotne są:
- poprawna wymowa,
- odpowiednia intonacja,
- właściwe akcentowanie wyrazów.
Przestrzeganie tych zasad pozwala stworzyć poprawny i zrozumiały komunikat.
Język mówiony w tłumaczeniach
Podczas przekładu wypowiedzi ustnej tłumacz musi odszyfrować poszczególne wyrazy oraz określenia, pojąć sens przekazu i przetłumaczyć wypowiedź, a to wszystko często w czasie rzeczywistym. W przypadku tłumaczeń ustnych ważna jest więc szybka reakcja, w większości przypadków nie ma bowiem możliwości, by powtórzyć niezrozumiałą wypowiedź.
Podsumowanie:
- Język mówiony i pisany to reprezentacje języka naturalnego, wyrażane odpowiednio za pomocą mowy i pisma.
- Język mówiony cechuje głównie emocjonalność, ulotność oraz prostota wypowiedzi.
- Język pisany jest natomiast trwalszy, bardziej logiczny i uporządkowany.
- Języki te różnią się między sobą również stopniem spójności tekstu oraz dbałością stylistyczną, a także ilością omyłek słownych.
Oceń artykuł:
Dodaj komentarz