Tłumaczenie naukowe – co to jest i na czym polega?

Czym jest tłumaczenie naukowe?

Proces tłumaczenia tego rodzaju treści jest oczywiście znacznie bardziej złożony niż przekład prostego tekstu. Od jego staranności i dokładności zależeć może nie tylko trafność przekazu oraz zawartych w tekście wniosków, ale także cała kariera naukowa autora.

Istotne jest tu nie tylko oddanie warstwy merytorycznej treści, ale także zachowanie jej szczególnego charakteru i formy. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku tekstów literackich, także i treści naukowe mogą przybierać różne formy i rodzaje. Są to przede wszystkim:

• artykuł naukowy,
• artykuł przeglądowy,
• recenzja naukowa,
• esej naukowy,
• monografia,
• podręcznik,
• raport,
• dysertacja.

Styl naukowy – najważniejsze cechy tekstu

To także zdecydowana przewaga zdań wielokrotnie złożonych o skomplikowanej budowie oraz obecność przypisów, cytatów i specjalistycznej terminologii.

Podczas tłumaczenia tekstów naukowych należy pamiętać również o tym, że tego rodzaju treść nie powinna zawierać językowych ozdobników, wyrazów nacechowanych emocjonalnie ani bezpośrednich, osobowych zwrotów do czytelnika.

Tłumaczenie naukowe – umiejętności tłumacza

Na najbliższy oryginałowi, merytoryczny tekst w drugim języku składa się szereg cennych umiejętności i kompetencji tłumacza, którymi posługuje się on w swojej codziennej pracy. Są to między innymi:

• doskonała znajomość języka źródłowego oraz docelowego;
• znajomość najpopularniejszych stylów tekstów naukowych;
• umiejętność tworzenia przekładów w danym stylu naukowym;
• szeroka wiedza z zakresu dziedziny, której dotyczy tekst źródłowy;
• znajomość specjalistycznego słownictwa, pojęć oraz dyskursów naukowych z danej dziedziny.

Warto pamiętać, że nawet najlepiej posługujący się danym językiem obcym tłumacz niekoniecznie dobrze sprawdzi się w tworzeniu przekładu naukowego z danej dziedziny. Tego typu tłumaczeniami najczęściej zajmują się osoby po konkretnych studiach lub posiadające potrzebne specjalizacje, a także doskonale znające język.

Tłumaczenie naukowe – jakie wyzwania stoją przed tłumaczem?

Profesjonalne wykonanie tłumaczenia naukowego to nie lada wyzwanie, nawet dla doświadczonego specjalisty. Praca nad fachowym przekładem opiera się bowiem na konieczności stałego balansowania pomiędzy zachowaniem merytoryki treści oraz jej odpowiedniej formy.

To także wielka odpowiedzialność za dorobek naukowy autora tekstu, jego reputację oraz odbiór stworzonej przez niego publikacji. Wyzwania, które stoją przed tłumaczem podejmującym się przekładu naukowych treści, to przede wszystkim:

• dopasowanie i prawidłowego przełożenie naukowej terminologii;
• zachowanie stylu autora, przekazu i wniosków zawartych w tekście;
• pełne zrozumienie tekstu, będące koniecznym warunkiem prawidłowego wykonania przekładu.

Jak przebiega proces tłumaczenia tekstu naukowego?

Jak w każdym tłumaczeniu, tutaj również kluczowe jest przełożenie tekstu źródłowego na tekst docelowy, jednak dotarcie do tego celu wymaga przejścia przez kilka istotnych etapów.

1. Faktyczną pracę nad tekstem tłumacz rozpoczyna od wnikliwej analizy i zapoznania się z jego szczegółami. Na tym etapie tłumacz przygotowuje się do przekładu, przegląda dodatkowe informacje, organizuje i planuje czas pracy. Dzięki temu jest w stanie przekazać klientowi informacje na temat szacowanego terminu realizacji tłumaczenia oraz kosztów jego wykonania.
2. Następnym krokiem jest właściwe tłumaczenie treści naukowej. Na tę część procesu pracy tłumacza składa się przyswojenie treści w języku źródłowym oraz przełożenie jej na język tłumaczenia. Jednocześnie konieczne jest pamiętanie o zachowaniu poprawności językowej oraz stylu odpowiedniego dla publikacji naukowych.
3. Proces tłumaczenia tekstu naukowego nie mógłby obejść się bez jego weryfikacji. W profesjonalnych biurach tłumaczeniowych przeprowadza się najczęściej dwuetapowy proces weryfikacji tekstu pod kątem poprawności tłumaczenia, doboru słownictwa, merytoryki i stylu.
4. Po pomyślnie przeprowadzonej weryfikacji przychodzi czas na ostatnie poprawki i ostateczną edycję oraz formatowanie tekstu. W takiej, gotowej już formie tłumaczenie oddane zostaje klientowi.